Gevoelsmens

Schilderij van Jacq Stal, dat hij in 1933 maakte van Machinefabriek v/h Schipper en Van Dongen aan de Buitenhaven van Geertruidenberg. De dreiging van de crisisjaren hangt als een donkere wolk boven de stad.
Bron: foto Bas Zijlmans.

Jacq Stal schilderde snel en had vaak slechts één dag nodig om een compositie op te zetten. Het was alsof hij voelde dat zijn werkzame leven als kunstschilder voortijdig zou eindigen. Wat het ook deed, want vanwege reuma moest hij het actieve schilderen spoedig na zijn vertrek uit Geertruidenberg (1949) opgeven. Hij was toen 62 jaar.
Jacq Stal werd in Geertruidenberg geboren op 13 april 1891 als zoon van Johannes Stal en Pieternella Simonis. Johannes Stal woonde in de Koestraat waar hij een timmerwerkplaats en een herberg (De Zwaan) runde. De eerste tekenlessen volgde Jacq op de tekenschool van Geertruidenberg. Daarna ging hij naar de Tekenacademie in Antwerpen. Zijn vroege portretten en landschappen waren zorgvuldig, nauwkeurig en licht van kleur. Later ging hij schetsmatiger, losser en in donkere kleuren werken. Zijn schilderijen hebben raakpunten met het Vlaamse en Franse expressionisme en met Van Gogh. In het expressionisme tracht de kunstenaar zijn gevoelens en zijn ervaringen uit te drukken door vervorming van de werkelijkheid, waardoor nieuwe en soms niet helemaal logische vormen ontstaan. De expressionistische kunstenaar laat het perspectief los en schildert in grote, soms onduidelijke, vlakken, waarin mensen figureren die slechts vaag zijn aangegeven, maar wel de hoofdrol spelen, want juist om die mensen ging het: gebukt onder het leven van alledag. Dit zien we in de werken van Jacq Stal terug. Zijn landschappen, stillevens en portretten tonen voor Bergenaren vaak herkenbare situaties, omdat Stal zijn inspiratie haalde uit zijn onmiddellijke omgeving. Tijdens de crisisjaren en de Tweede Wereldoorlog werd zijn werk donkerder van tint. Zijn sombere gevoelens vertaalden zich in zijn schilderijen. De werken van Stal zijn verspreid over heel het land en zelfs het buitenland. Tot zover nu bekend, hebben tien van zijn schilderijen hun weg terug naar Geertruidenberg gevonden. Ze zijn te bekijken in Museum De Roos.
Jacq Stal woonde en werkte op het adres Venestraat 4, waar hij niet alleen zijn atelier had, maar waar hij ook een winkel in kruidenierswaren dreef. Hij nam deel aan talloze activiteiten in de stad. Zo was hij lid van muziekgezelschap ‘De Symphonie’ en hij maakte, samen met Jaspers en Hubertus, decors voor de feesten in 1938 ter gelegenheid van 725 jaar stadsrechten. In 1949 vertrok hij uit Geertruidenberg om zich in Nijmegen te vestigen. Daar overleed hij op 4 maart 1977.