De ster

Vanaf 1942 moesten alle Joden een ster dragen. Ze mochten niet overal komen of aan mee doen.

Omdat het tussen 1940 en 1945 overal in de wereld oorlog was, noemen we die periode de Tweede Wereldoorlog. Duitsland veroverde Nederland en Hitler, de baas van Duitsland, werd ook hier de baas. Hitler haatte de Joden. Met een moeilijk woord heet het haten van Joden antisemitisme. Joden zijn mensen met een eigen geloof: het joodse geloof. Net zoals andere mensen christen of moslim zijn. Ooit woonden de Joden in een eigen land, maar toen dat niet meer bestond, zijn ze gevlucht. Ze gingen overal in Europa wonen. Ook in Nederland. Ze voelden zich hier thuis, omdat er geloofsvrijheid was. Ze mochten van de regering van Nederland hun eigen geloof en hun eigen kerk hebben. Toen Hitler hier de baas werd, hadden ze die vrijheid niet meer. Er werd precies opgeschreven waar ze woonden en ze moesten een ster gaan dragen, zodat iedereen kon zien dat ze joods waren. Hitler wilde alle Joden doden. Hij liet kampen maken: grote kale stukken grond met hekken erom en met een soort schuren waarin stapelbedden stonden. Die kampen waren in Duitsland, in Polen en ook in Nederland. De Joden werden gevangen genomen en naar deze kampen gebracht. In de kampen kregen ze bijna niet te eten en ze stierven door honger, kou of ziekte of omdat de bewakers ze doodmaakten. Mensen die de Joden hielpen, werden gevangen genomen en ook naar de kampen gebracht.
In Geertruidenberg woonden Joden. Ze hadden er een eigen kerk en noemden die synagoge of sjoel. De joodse kinderen gingen naar de gewone school, maar volgden een paar uur in de week speciale lessen over hun eigen geloof en taal. Een hele belangrijke dag voor een joodse jongen is Bar Mitswa. Als hij dertien wordt, mag hij voorlezen in de kerk en hoort hij er helemaal bij. De hele familie viert dan een groot feest. Het laatste grote feest van de Joden in Geertruidenberg was de Bar Mitswa van Jaap Kooperberg. De synagoge zat helemaal vol, want er was veel familie uit Den Haag, Delft en Rotterdam gekomen. Een tijdje na het feest begon de oorlog en werd Hitler hier de baas. De Joden in Geertruidenberg moesten hun kerk sluiten en sterren gaan dragen. Jaap Kooperberg kon onderduiken. Hij verborg zich voor de Duitsers, net als Anne Frank. Andere Joden in Geertruidenberg bleven thuis en werden gevangen genomen. Ze kwamen terecht in een kamp in Polen en stierven daar allemaal. Jaap Kooperberg bleef in leven en kwam na de oorlog terug in Geertruidenberg.