Vertier

 Militair gebouw: het Arsenaal

 

Oude ansichtkaarten van een militair gebouw in Geertruidenberg: de Marktkazerne.
Oude ansichtkaarten van een militair gebouw in Geertruidenberg: de Marktkazerne.

 

Oude ansichtkaart van een militair gebouw in Geertruidenberg: Havenkazerne.
Oude ansichtkaart van een militair gebouw in Geertruidenberg: Havenkazerne.

De aanwezigheid van grote aantallen soldaten in de stad bracht levendigheid en vertier. Elke keer als er perioden waren waarin de soldaten wegbleven, sloeg de paniek toe bij de ondernemers en de bestuurders. Verzoekschriften gingen onmiddellijk richting het landsbestuur: dat de aanwezigheid van het garnizoen onontbeerlijk was voor Geertruidenberg.

1572 Start garnizoensplaats.
1573 Stad werd staatsdomein in verband met de geplande aanleg van de vestingwerken. Het onderhoud van de vesting werd een zaak van de Staten van Holland en West-Friesland.De westzijde van de stadsmuur tussen Koepoort en Venepoort werd aan de buitenzijde versterkt met een aarden wal en twee bastions bij de poorten.
1595 Vesting verder uitgebreid met een gracht met buitenwal rondom. Boeren kregen vergoeding voor het afstaan van de grond.Er is sprake van een “ammunitieschuur” in de Koestraat.
1636 Opnieuw uitbreiding van de vesting met bastions.
1678 Pand “den bonten Os” aan de Markt werd verbouwd tot “’s Lands Magazijn van Ammunitie”. In 1983 werd dit pand brandweerkazerne en thans (2013) is het bistro “Het Bergs Bakhuis”.Achter het Weeshuis was een loods voor kanonnen met een uitgang naar de Koestraat.
1669 Provoost (gevangenis) voor militairen in de Koestraat tegenover het Prinsenhof.
1670 Nieuwe regels betreffende de inkwartiering van soldaten bij burgers:Ruitervolk: 6 stuivers per persoon met paard per week
Gewoon soldaat: 4 stuivers per week voor alleen een slaapplaats, was en eten niet inbegrepen.
Een garnizoen van 1400 tot 1500 soldaten betekende een verdubbeling van het aantal inwoners.
De stadscommandant (later gouverneur genoemd) was verantwoordelijk voor inkwartiering en regelde de betalingen.
1715 Opslag van munitie, buskruit en handgranaten in een loods en op het koor van de Geertruidskerk.
1725 De vesting was gereed en bestond uit een gesloten aarden ring met tien bolwerken.
1747 Bouw kruitmagazijn in het Statenbolwerk. Waarschijnlijk was er ook nog een kruitmagazijn in het Gouverneursbolwerk.
1760 Bouw van het Arsenaal.
1815 De vesting Geertruidenberg was niet langer nodig voor de verdediging van de zuidgrens. Vesting werd opgeheven en ontmanteld. De administratie werd overgedragen aan de Domeinen.
1817 Drie wachthuizen en drie kruithuizen werden gesloopt.
1826 Bouw Marktkazerne.
1830 Geertruidenberg werd weer belangrijk voor de verdediging van de zuidgrens vanwege de afscheiding van België.
1834 Start herstel vestingwerken.
1836 Bouw nieuw Kruithuis in het Statenbolwerk en nieuw wachthuis bij de Waterpoort (Dordtsestraat). In dit wachthuis konden een officier en twintig mannen ondergebracht worden. In vredestijd werd het gebouw gebruikt voor de opslag van bijvoorbeeld beddengoed voor het garnizoen.
1837 Aanleg Statendam en penanten in de Donge bij de Brandepoort ten behoeve van de afsluiting van de Donge om het gebied onder water te kunnen zetten in het kader van de Nieuwe Hollandse Waterlinie.Fort Lunette werd aangelegd ter verdediging van de wegverbinding Breda-Gorinchem (Maasdijk en Keizersdijk).
1839 Havenkazerne met militair hospitaal en broodbakkerij in gebruik.
1868 Gebouw voor de huisvesting van acht gezinnen van soldaten in de Koestraat in gebruik. De Koestraat liep toen dood op de vesting. Het gebouw stond dwars op het uiteinde van de straat. In 1899 werd het verbouwd in vier woningen en in 1931 werd het gesloopt, waarna de Koestraat doorgetrokken werd naar de Stationsweg en de Poternestraat, Prinsenstraat en Commandeurstraat werden aangelegd.
1907 Binnen Fort Lunette werd een magazijn voor “springmiddelen” gebouwd.
1913 Opheffing van vesting.
1926 Opheffing Nieuwe Hollandse Waterlinie.