Amercentrale

De Amercentrale in 1960 na de voltooiing van centrale 3.
Bron: Land onder stroom, pagina 90, foto Martien Coppens.

Op 7 juni 1948 werd een aanvang gemaakt met de voorbereidende werkzaamheden tot de realisering van de Amercentrale. Er kwam een kademuur, waar schepen konden aanleggen voor de aanvoer van steenkool. Dijken werden opgeworpen en de haven werd uitgebaggerd. Vervolgens spoot men het terrein op en konden spoorlijn en toegangsweg tot stand gebracht worden. Op 3 december 1949 ging de eerste heipaal de grond in. Dit heiwerk maakte, evenals de bijbehorende betonwerken, goede vorderingen, zodat op 1 juni 1950 een begin kon worden gemaakt met de montage van de ketelstatieven. Het plaatsen van het eerste spant van het staalskelet van de machinezaal geschiedde op 26 juli 1950 met de bij het bereiken van het hoogste punt behorende feestelijkheden. In juli 1951 was het gebouw glas- en waterdicht en kon men beginnen met de installatie van de machines. Op 8 juli 1952 werd de Amercentrale officieel door dr. E.L. Kramer, Directeur-Generaal voor de Energievoorziening, in bedrijf gesteld.
Er volgden diverse uitbreidingen: centrale 2 in 1956, 3 in 1960, 4 in 1965, 5 in 1967, 6 in 1971, 7 in 1972, 8 in 1980 en 9 in 1993. De nieuwe centrales kwamen voor een deel op de plaats van de oude te staan.
Tegelijk met de aanleg van de op gas en olie gestookte Amercentrale 7 werd de enorme koeltoren gebouwd om het koelwater uit de Amer af te koelen voordat dit weer in de rivier terugkwam. De koeltoren hoeft thans minder of niet meer te koelen, want de restwarmte van de centrales 8 (kolen, biomassa en gas gestookt) en 9 (kolen, schone biomassa, houtgas en gas gestookt) gaat naar de stadsverwarming van Tilburg en Breda en naar de glastuinbouw in Made.
De capaciteit van de centrales is in de loop der tijd enorm toegenomen: 1947 (Dongecentrales 1 en 2) 94 MW (megawatt = 1000 kW), 1955 (Amercentrale 1) 248 MW, 1963 (Amercentrales 1, 2 en 3) 475 MW en 2012 (Amercentrales 8 en 9) 1245 MW.
Het zal niemand verbazen dat de Amercentrale de grootste werkgever van Geertruidenberg was en nog steeds is. Heel veel inwoners van de stad en omgeving werken of werkten hier. Als ze naar hun werk gingen, konden ze al van ver zien of ze op tijd waren, want op het gebouw van centrale 6 hangt vijftig meter boven de grond een enorme klok. Dit uurwerk is in 1952 gemaakt door de firma Koninklijke Eijsbouts uit Asten en is het grootste van Nederland met wijzers van drie meter (uren) en bijna zeven meter (minuten). De wijzerplaat heeft een diameter van tien meter.